Hendingar i Den norske kyrkja si soge i midten av det f¿rrehundreŒret kan kaste lys over den kyrkjesituasjonen vi sukkar over no for tida.
Eg sit og blar i ei bok eg har arva etter min morfar. 55 Œr gamaler ho. Det er rbok for Dnk anno 1952. SmŒlŒten i forma, men sterk i orda gŒrOslo Biskop Eivind Berggrav her i to smŒ notat om staten si styring av deikyrkjelege eigedomane og ÓOpplysningsvesenets FondÓ(s.123-125) i r¿ynda tilfrontalangrep pŒ statskyrkjesystemet.
ret etter fekk han svar. DŒ kom juristen prof.Frede Castberg siutgreiing: ÒStatsreligion og kirkestyreÓ.
Han seier her at ÇstatskirkenÈ eller Çden norske kirkeÈ - ikkeÉkanopptre med rettslig selvstendighet overfor staten. Og, Òetter min mening erkirken overhodet ikke noe rettssubjektÉÓ
Dette f¿rte til Berggrav sitt store oppgjer medstatsreligionstenkninga i skriftet ÓContra(Mot)CastbergÓ 1954.
Det h¿yrer med til vŒr eigen kyrkjesoge i dette tidsromet atbispane og dei fleste prestane under nazi-styret hadde lagt ned den statlegedelen av det kyrkjelege embetet og lagt fram vedkjenninga ÓKirkens GrunnÓ pŒska1942. Og at kyrkja difor i Œra 1942-1945 vart ein fri folkekyrkje, med sv¾rtstor oppslutning i landet.
Dette kunne ha halde fram. Men ein av bakgrunnspersonane i denprosessen, nemleg Leiv Aalen, l¾raren min i trusl¾re pŒ MF, fortalde meg i 1976at Kong Haakon VII rett etter krigen sende bod til bispane om at dersom dei¿nskte Œ endre kyrkjeordninga, mŒtte dei handle raskt.
Men detvart inga fri kyrkje. For fleire enn meg vil eg tru at erkjenninga vedinngangen til det nye kyrkjeŒret er ganske klŒr: Som kyrkje er vi anno 2007ikkje komne eit skritt lenger mot kyrkja sin fridom enn ved hendingane rettetter krigen.
Likevel:I den eine teksta pŒ 1.s.i advent blir vi minte pŒ at kyrkja stadig er nokoanna enn staten, for Guds Lam Kristus har gjort alle som trur pŒ Han Ótileit kongerike, til prestar for vŒr Gud.Ó(Op.5,10)
Fri kyrkje! Detkan vel ikkje ha passert utan merksemd hjŒ kyrkjefolket at denne hausten harbrakt med seg eit sv¾rt kontroversielt politisk vedtak om nettoppOpplysningsvesenets Fond. Og at kyrkjestatsrŒden for andre gongen har vore pŒKyrkjem¿tet for Œ fŒ kyrkja til Œ endre syn i eit ikkje ukjent etisk sp¿rsmŒl.
Mangeskj¿nar nok at dette er dramatisk. Men det mange ikkje tenkjer pŒ er atstatsrŒden her i realiteten plasserer seg i same tradisjonen som danskekongen,som i 1536 i eit kupp tok den katolske kyrkja frŒ det norske folket og sendteerkebiskop Olav Engelbrektsson i eksil i Belgia.
Kvifor erdet sΠviktig at kyrkja er fri frΠdei som sit med makta, same kva farge deihar?
FordiKyrkja har ein bodskap som er for alle. Og det er fordi Kyrkja bare kjenner e’nHerre, Jesus Kristus, som har openberra seg i sitt Ord. Difor er —g den sanne Kyrkjabunde til Guds Ord.
Fri kyrkje! Islutten av det 19.Œrhundret var kyrkja ei overbygning over det konservativesamfunnet, og sto pŒ avstand frŒ arbeidsfolk og vanlege menneske.
Heldigvishar vi langt pŒ veg fŒtt slutt pŒ slike tilh¿ve. Men i dag er det visst kyrkjasi freisting Œ vere overbygning pŒ nytt, no for postmodernismen, som synest Œvere den dominerande understr¿ymen i politikk, media, og samfunnsliv i heileVesten.
Eipostmoderne kyrkje kan ikkje overleve. Og vil pŒnytt skape avstand til vanlegefolk.
Ser ikkjekyrkjeleiarene at den politiske omforminga av Dennorske kyrkja vi no er vitne til —g med tida vil gjere henne til eitmuseum?
Eg trurnemlig at mange som i dag reknar seg som kyrkjefolk ikkje vil ha ei postmodernekyrkje, men med tida vil finne seg andre kyrkjer og forsamlingar, som betre tekvare pΠOrdet.
Det erfint med gode kjensler og opplevingar. Men Jesu Kristi Kyrkje stŒr pŒ fastaregrunn: det profetane og apostlane vitnar om Guds gode vilje for livet og gledaved Œ f¿lge Herren.
BŒde iliv og d¿d treng vi alle denne faste grunnen: Jesu siger over synda, d¿den ogden onde: Ó...med ditt blod har du frikj¿pt for Gud
menneske av alle¾tter og tungemŒl,
av alle folk og folkeslag.Ó(Op.5,9b)
Og jamentreng vi l¿ftet i Ordet at vi skal fŒ vinne det evige Livet med Han. (Joh.17,3)
PŒ vŒrsiste dag held berre det Jesus har gjort for oss, slik min gode medarbeidar iHustad kyrkje i Romsdal pŒ 80-talet, klokkar Anders Myrseth sa det:
ÒOg nŒrmin dag er komen,
og egskal berast ut,
Eg m¿taskal for domen,
og standafram for Gud.
DŒbleiknar siste resten
av eigestordomsmot,
DŒgjelder berre blodet,
det dyreJesu blod.Ó
(AndersMyrseth, Det einaste som duger, v.3: Eget forlag 1985, s.45)
sokneprest@kyrkja.net